Για τους επόμενους στόχους για την ανακύκλωση στην Ελλάδα, αλλά και για τις επιδόσεις στη χώρα μιλάει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του ΕΟΑΝ, Νίκος Χιωτάκης στην δημοσιογράφο του ΑΠΕ-ΜΠΕ,Αλεξάνδρα Γούτα.
Ακατάλληλα για ανακύκλωση υπολογίζεται πως είναι σήμερα τέσσερα στα δέκα απορρίμματα που καταλήγουν στους μπλε κάδους (ποσοστό 40%) σε όλη τη χώρα, με αποτέλεσμα -παρότι ο διαχωρισμός τους σε επίπεδο δήμων γίνεται σωστά- να φτάνουν στα κέντρα διαλογής πολλά μη ανακυκλώσιμα σκουπίδια. Τα στοιχεία αυτά παραθέτει ο πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑν), Νικόλαος Χιωτάκης, προαναγγέλλοντας «πολύ έντονη εκστρατεία ενημέρωσης στο προσεχές διάστημα».
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στο πλαίσιο του ειδικού αφιερώματος «Ελλάδα 2.0», ενόψει της 85ης ΔΕΘ, ο κ.Χιωτάκης εξηγεί ακόμα πώς θα λειτουργεί το σύστημα «Πληρώνω όσο πετάω», αναφέρει στατιστικά για το πώς απέδωσε το περιβαλλοντικό τέλος στις πλαστικές σακούλες, ενώ διατυπώνει την εκτίμηση ότι το 2022 οι δήμοι στην Αττική θα είναι έτοιμοι για την ξεχωριστή συλλογή βιοαποβλήτων (καφέ κάδοι).
Προσθέτει ότι για να εφαρμοστούν τα τέσσερα ξεχωριστά ρεύματα διαλογής στα αστικά απόβλητα θα χρειαστεί ένα εξάμηνο προσαρμογής, ενώ επισημαίνει ότι το σύστημα της εγγυοδοσίας στις συσκευασίες θα ισχύσει από το 2023. Παράλληλα, ήδη από το 2022 σχολεία και κέντρα πόλεων θα υποχρεούνται να προσφέρουν καθαρό πόσιμο νερό βρύσης, ώστε να περιοριστεί η χρήση των πλαστικών συσκευασιών εμφιαλωμένων νερών. Ο πρόεδρος του ΕΟΑΝ υπενθυμίζει ακόμα τον στόχο του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων για πλήρη αντιστροφή της εικόνας που ισχύει σήμερα στη διαχείριση απορριμμάτων, ώστε το 80% αυτών να οδηγείται στην ανακύκλωση και μόνο το 20% στην υγειονομική ταφή, ενώ σήμερα ισχύει το ακριβώς αντίθετο.
Ανακυκλώνουμε μόνο το 20% των απορριμμάτων έναντι μέσου όρου 45% στην ΕΕ-27
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του 2018 που υπενθύμισε ο κ.Χιωτάκης (τα οποία πάντα συλλέγονται δύο χρόνια νωρίτερα), η Ελλάδα ανακυκλώνει μόλις το 20% των απορριμμάτων της, έναντι μέσου όρου 45% για την ΕΕ των 27 κρατών-μελών και 70% για ορισμένες χώρες της ενωμένης Ευρώπης, κάτι που την τοποθετεί σημαντικά πίσω από τα ισχύοντα στην ευρωπαϊκή κοινότητα.
Καλύτερες επιδόσεις στην ανακύκλωση καταγράφονται σε αλουμίνιο, πλαστικά μπουκάλια νερού και αναψυκτικών και μεγάλες μπαταρίες (αυτοκινήτων και βιομηχανιών), καθώς και σε ορυκτέλαια και υλικά ΙΧ. Αντίθετα, η Ελλάδα είναι πολύ πίσω στην ανακύκλωση απορριμμάτων από κατεδαφίσεις και εκσκαφές (μπαζών).
«Σημαντικό είναι το βήμα που έχει γίνει με την πλαστική σακούλα, η χρήση της οποίας μειώθηκε στο 15%-20%, στα χρόνια που μπήκε το περιβαλλοντικό τέλος στη χρήση της. Είμαστε κοντά στους στόχους της ΕΕ για 90 σακούλες ανά άτομο (ετησίως), είμαστε δηλαδή στις 100, ενώ παλαιότερα χρησιμοποιούσαμε κατά μέσο όρο 300 ή και περισσότερες. Αυτό έδειξε ότι ο Έλληνας καταναλωτής, όταν έχει οικονομικό αντικίνητρο, συμμορφώνεται ακόμα περισσότερο. Όπως έγινε με τη λεπτή πλαστική σακούλα στα καταστήματα, μπορούμε να πετύχουμε (αντίστοιχα αποτελέσματα) κι αλλού, με κίνητρα» σημείωσε.
Τελικά ανακυκλώνονται όλα τα απορρίμματα των μπλε κάδων;
Ερ.: Υπάρχει η ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι μεγάλο ποσοστό των απορριμμάτων που συλλέγονται στους μπλε κάδους, τελικά δεν ανακυκλώνεται και καταλήγει στο ίδιο σημείο με τα κοινά απορρίμματα. Αυτό αποθαρρύνει πολλούς από την ανακύκλωση. Ισχύει;
Απ.: «Τα απορρίμματα στον μπλε κάδο σήμερα, σε ποσοστό άνω του 40% …δεν είναι για τον μπλε κάδο. Το ένα πρόβλημα είναι αυτό. Επίσης, σε πολλούς δήμους γίνεται η εξής παρεξήγηση: όταν έρχεται και μαζεύει τα απορρίμματα από τον μπλε κάδο ένα (κοινό) απορριμματοφόρο, πολλοί πολίτες θεωρούν ότι είναι το ίδιο που νωρίτερα έχει πάρει τα απορρίμματα από τον πράσινο κάδο. Δεν συμβαίνει αυτό. Στο 99% των περιπτώσεων ο διαχωρισμός από τον δήμο γίνεται σωστά, άρα τα ανακυκλώσιμα δεν πάνε για πέταμα, αλλά στο κέντρο διαλογής. Εκεί όμως φαίνεται ότι στους μπλε κάδους βάζουμε πράγματα που δεν ανακυκλώνονται, όπως π.χ., πλαστικά κυπελλάκια ή χρησιμοποιημένα χαρτιά. Οι εφημερίδες, τα περιοδικά, οι χάρτινες συσκευασίες, ναι, ανακυκλώνονται, αλλά τα χρησιμοποιημένα χαρτιά -π.χ., χαρτομάντηλα- όχι. Τα πολύ λεπτά πλαστικά σε μορφή φιλμ, όπως αυτά στα οποία είναι τυλιγμένα τα τυριά στο σούπερ μάρκετ, όχι. Χρειάζεται εκπαίδευση των πολιτών και θα γίνει πολύ έντονη εκστρατεία στο προσεχές διάστημα, με την καθοδήγηση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που πρόσφατα ψήφισε σχετικό νόμο, του ΕΟΑΝ και της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ).
Οι αλλαγές που θα δουν οι πολίτες στις συσκευασίες
Ερ.: Οι συσκευασίες των προϊόντων αποτελούν σημαντικό πρόβλημα για καθε χώρα και την ΕΕ συνολικά, ιδίως αφότου οι ασιατικές χώρες έπαψαν να δέχονται τα πλαστικά μας. Ποιες είναι οι προωθούμενες αλλαγές στον χώρο της συσκευασίας και στην Ελλάδα την επόμενη δεκαετία;
Απ.: «Πράγματι, μέχρι πριν από τρία χρόνια, η Ανατολή έπαιρνε από την Ευρώπη και την Αμερική ό,τι πλαστικό υπήρχε. Τώρα και εκεί, επειδή ανέβηκε το βιοτικό επίπεδο και κατάλαβαν ότι (πλαστικό) σημαίνει ρύπανση περιβάλλοντος, σταμάτησαν (να τα δέχονται). Κάποια πράγματα χρειάζεται να τα αναθεωρήσουμε στην καθημερινότητά μας. Θα συστήνουμε από τη μεριά μας στους πολίτες, στο πλαίσιο της πρόληψης δημιουργίας απορριμμάτων, να χρησιμοποιούν όχι συσκευασμένα, αλλά χύμα προϊόντα. Οι ντομάτες, πχ, δεν είναι ανάγκη να είναι συσκευασμένες σε κουτί μιας χρήσης. Επίσης, ο σχεδιασμός (της συσκευασίας) κάποιων προϊόντων (θα γίνεται) από την αρχή, θα υπάρχει κίνητρο προς τις βιομηχανίες με τον νέο νόμο. Το τρίτο και σημαντικότερο είναι ότι πολλές από τις συσκευασίες θα έχουν εγγυοδοσία -το αλουμίνιο, το γυαλί, το πλαστικό PET. Όλα αυτά θα έχουν αξία ελάχιστα λεπτά του ευρώ, που θα επιβαρύνει το προϊόν όταν το αγοράζεις, αλλά αν επιστρέψεις (τη συσκευασία) εκεί από όπου το πήρες ή σε κέντρο διαλογής, θα σου επιστρέφονται χρήματα. Η εγγυοδοσία θα λειτουργήσει στη χώρα από το 2023 και μετά. Θα δούμε επίσης κατάργηση των ποτηριών μιας χρήσης από τα σημεία όπου αγοράζουμε καφέ και θα πρέπει να έχουμε ο καθένας επαναχρησιμοποιούμενη κούπα» επισημαίνει.
Η χωριστή διαλογή βιοαποβλήτων και τα τέσσερα ρεύματα
Ερ.: Πόσοι έτοιμοι είναι οι ΟΤΑ να οργανώσουν χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων και σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε με τα τέσσερα ξεχωριστά ρεύματα συλλογής αστικών αποβλήτων;
Απ.: «Έχουν ξεκινήσει αρκετοί δήμοι πρωτοβουλίες για χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων. Εγκατέστησαν καφέ κάδους και πήραν απορριμματοφόρα που συλλέγουν αποκλειστικά από αυτούς και τα πηγαίνουν σε εργοστάσια που μετατρέπουν το υλικό σε εδαφοβελτιωτικό για κήπους (κομπόστ). Στην Αττική το πρόγραμμα έχει προχωρήσει πάρα πολύ, έχουν μοιραστεί από τον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο και την Περιφέρεια, με πρωτοβουλία του κ.Πατούλη, κάδοι και απορριμματοφόρα, που τα έχει αγοράσει ο Σύνδεσμος Διαχείρισης Αποβλήτων Αττικής. Θεωρώ ότι σε έναν χρόνο η Αττική θα είναι έτοιμη, αλλά και σε αρκετούς άλλους δήμους στην υπόλοιπη Ελλάδα ξεκίνησαν πιλοτικά προγράμματα. (…) Όσον αφορά τα τέσσερα ρεύματα (διαλογής απορριμμάτων), θα χρειαστούμε ένα εξάμηνο προετοιμασίας, γιατί πολλοί από τους σημερινούς μπλε κάδους θα πρέπει να αντικατασταθούν με άλλους, με τρία διαφορετικά ρεύματα. Ήδη διαχωρίστηκε το γυαλί με τους μπλε κώδωνες. Το πλαστικό, το μέταλλο και το χαρτί επίσης, αν χωριστούν -κάτι που θα γίνει τον επόμενο χρόνο και μέχρι τον μεθεπόμενο οι δήμοι θα έχουν σε μεγάλο ποσοστό καλύψει τις υποχρεώσεις τους- θα έχουμε σημαντικά αποτελέσματα» λέει.
Ερ.: Πότε και πώς θα εφαρμοστεί το «Πληρώνω όσο πετάω»;
Απ.: «Η εφαρμογή του “Πληρώνω όσο πετάω”, δηλαδή τα τέλη καθαριότητας ανάλογα με τον όγκο απορριμάτων του σπιτιού, του γραφείου, της βιομηχανίας κτλ, θα πρέπει να εφαρμοστεί από τον Ιανουάριο του 2023 στις μεγάλες μονάδες, όπως ξενοδοχεία και βιομηχανίες και στο τέλος του 2024 θα πρέπει να πάει στους μεγάλους δήμους και εν τέλει γίνεται υποχρεωτικό από 1/1/2028 για όλους τους δήμους με πληθυσμό πάνω από 20.000 κατοίκους (…) Αν θέλουμε λοιπόν να πληρώνουμε λιγότερα, να μην πληρώνουμε τέλη ταφής (για τα απορρίμματα που θα πηγαίνουν στους ΧΥΤΑ) θα πρέπει να κάνουμε διαχωρισμό στην πηγή και τότε θα πληρώνουμε πραγματικά όσο πετάμε. Χρειάζεται δουλειά από εμάς -κι ετοιμάζεται σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ- για την κωδικοποίηση, ούτως ώστε κάθε νοικοκυριό να έχει ενιαίο αριθμό αναγνώρισης» εξηγεί.
Το 2030, στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου, βασικός στόχος είναι η υγειονομική ταφή των απορριμμάτων που σήμερα είναι στο 80%, έναντι 20% για την ανακύκλωση, να γίνει 20% (έναντι 80% για την ανακύκλωση), ενώ παράλληλα -μεταξύ άλλων- θα δημιουργηθούν καινούργια ρεύματα με βάση τα νέα δεδομένα που προκύπτουν, π.χ., ρεύμα για ηλεκτρικά ποδήλατα. «Νομίζω πως οι στόχοι είναι εφικτοί με ευαισθητοποίηση και ενημέρωση» κατέληξε.
Πηγή ΑΠΕ