Θεοὶ μὲν γὰρ μελλόντων, ἂνθρωποι δὲ γιγνομένων, σοφοὶ δὲ προσιόντων αἰσθάνονται.
Κ. Καβάφης
Του Δρ Ι. Θ. Καβαλιώτη Παιδιάτρου-Λοιμωξιολόγου
ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ: ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ;
Πριν ένα χρόνο, τον Δεκέμβριο 2020, η ανάπτυξη των εμβολίων κατά του SARSCoV-2 θεωρήθηκε ως ο επιστημονικός θρίαμβος της χρονιάς. Στην πορεία όμως και ένα χρόνο αργότερα, η επιτυχία μετατράπηκε σε
μια απίστευτη απογοήτευση. Τι άραγε πήγε στραβά; Πολλοί ήταν οι παράγοντες για το αποτέλεσμα αυτό.
Η ταχύτητα ανάπτυξης των εμβολίων ήταν μεγάλη. Η αποτελεσματικότητα τους σε κλινικές δοκιμές υπερέβη τα όνειρα της επιστήμης – 95% προστασία από νόσηση για τα mRNA εμβόλια. Ωστόσο, όταν άρχισε η χρήση τους στην πράξη, και σε πραγματικές συνθήκες, η κατάσταση μεταβλήθηκε. Η τεράστια παραγωγή και διανομή (δισεκατομμύρια δόσεις) έθεσε και τεράστια υλικοτεχνικά εμπόδια. Το αρχικά υψηλό ποσοστό προστασίας του εμβολίου άρχισε να μειώνεται ταχέως. Ο ιός αποδείχθηκε εξαιρετικά προσαρμοστικός, και οι μεταλλάξεις του ιού άρχισαν να εμφανίζονται και αυτές ταχύτατα. Ο ιός έπρεπε να επιβιώσει από την πίεση που υφίστατο. Ο μέχρι τότε λαμπρός θρίαμβος της επιστήμης καταδύθηκε στις σκοτεινές διαδρομές της πολιτικής, του εμπορίου και των θεωριών συνωμοσίας. Το αποτέλεσμα ήταν να προκληθεί μια σύγχυση στον επιστημονικό (και μη) κόσμο και η αρχική απόλυτη επιτυχία να οδηγηθεί σε μία κατάσταση που ήταν μισή θρίαμβος και μισή «τραγωδία».
Παγκοσμίως έχουν χορηγηθεί σήμερα πάνω από 8 δις δόσεις εμβολίων. Ποιοι έλαβαν τις δόσεις αυτές; Όσοι τις χρειαζόντουσαν επειγόντως ή όχι; Υγιειονομικοί, πάσχοντες από χρόνια υποκείμενα νοσήματα, άτομα μεγάλης ηλικίας, ήσαν λογικά οι βασικοί δέκτες εξ αρχής. Οι δόσεις θα επαρκούσαν για να εμβολιαστούν πλήρως όλοι οι παραπάνω, σε όλον τον πλανήτη. Συνέβη αυτό; Όχι φυσικά. Συνέβη μάλλον το αντίθετο. Για μια ακόμη
φορά επικράτησε η διπλή ηθική. Ο πλούτος έναντι της φτώχειας. Η ανάπτυξη έναντι της υποανάπτυξης. Σε πολλές χώρες έφτασε να εμβολιαστούν ακόμη και έφηβοι (που δεν έχουν άμεση προτεραιότητα) με τρεις δόσεις, ενώ την ίδια στιγμή σε άλλες χώρες άτομα υψηλού κινδύνου για βαριά νόσηση ή θάνατο, περιμένουν ακόμη για την πρώτη δόση.
Δύο πολιτικές. Όμως ο πλανήτης είναι ένας. Η πανδημία είναι μία. Και οι άνθρωποι είναι όλοι ίδιοι. Σε τέτοιες περιπτώσεις απαγορεύεται διαφορετική αντιμετώπιση. Διότι αποτυγχάνει. Η κατανομή λοιπόν ήταν ανισομερής. Οι πλούσιες χώρες κατέκλυσαν την αγορά παίρνοντας τα περισσότερα εμβόλια. Η στόχευση όσων κινδυνεύουν περισσότερο σε ολόκληρο τον κόσμο όχι μόνο θα ήταν πιο δίκαιη, αλλά θα είχε αποτρέψει και περισσότερους θανάτους. Αν οι πλούσιες χώρες είχαν λιγότερες δόσεις, δεν θα έφταναν στο σημείο να χαλαρώσουν τα μέτρα δημόσιας υγείας, και έτσι θα μπορούσαν να έχουν λιγότερα κρούσματα από ότι τώρα παρά τις λιγότερες δόσεις.
Η αίσθηση (ψευδής όπως φάνηκε) ότι με τα εμβόλια τα χειρότερα έχουν παρέλθει, έκανε κακό, οδήγησε στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμβολιασθέντων και συγχρόνως μείωσε πιθανόν την πίεση για να αυξηθεί η παραγωγή εμβολίων και να παραδοθούν πιο γρήγορα πιο πολλές δόσεις σε περισσότερα μέρη.
Θεωρείται ότι εκατομμύρια άνθρωποι σώθηκαν σήμερα επειδή εμβολιάστηκαν. Όμως και εκατομμύρια αρνήθηκαν τη λήψη εμβολίου.
Εκατοντάδες χιλιάδες πέθαναν άσκοπα. Οι αμφισβητήσεις είχαν αρχίσει από νωρίς. Η επιχείρηση υποχρεωτικής επιβολής του εμβολίου ήταν καίριο λάθος των αρχών στην προσπάθεια περιορισμού της εξάπλωσης του ιού.
Οι όποιες ελπίδες ότι το εμβόλιο θα παρεμπόδιζε τη μετάδοση, τη νόσηση αλλά και τον θάνατο (έστω και στα μικρά ποσοστά), αποδείχτηκαν αβάσιμες. Σήμερα, ένα χρόνο μετά, πληθαίνουν τα στοιχεία ότι η μετάλλαξη Omicron μπορεί να διαφύγει των εμβολίων και να μειώσει περαιτέρω την προστασία τους.
Για οποιοδήποτε φάρμακο ή εμβόλιο, οι προσδοκίες βοηθούν στο να διαμορφωθεί η άποψη εάν αυτό θεωρείται επιτυχία. Για τα συγκεκριμένα εμβόλια, οι επιστήμονες από την αρχή εκτίμησαν ότι θα υπήρχε μια προστασία της τάξης του 50% περίπου. Σύμφωνα με αυτές τις προσδοκίες και εκτιμήσεις, τα εμβόλια υπεραπέδωσαν. Ωστόσο, το κοινό, ο μη ιατρικός κόσμος, περίμενε κάτι άλλο. Κάτι σαν το εμβόλιο πχ., της ιλαράς, το οποίο προσφέρει σχεδόν πλήρη προστασία από τη λοίμωξη. Αυτό βέβαια, ήταν μια μη ρεαλιστική ελπίδα, για ένα εμβόλιο που παρασκευάσθηκε τόσο γρήγορα. Ίσως φταίνε και οι πολλές αισιόδοξες θεωρίες και ισχυρισμοί, ειδικά των ΜΜΕ.
Ένα άλλο πρόβλημα, που αποδείχθηκε στην πορεία, ήταν οι αρχικές ελπιδοφόρες εικασίες ότι ο μαζικός εμβολιασμός θα δημιουργούσε ανοσία της αγέλης. Η ανοσία δεν επιτεύχθηκε και αυτό μεγάλωσε την απογοήτευση.
Φυσικά υπήρξε και το μείζον θέμα της ασφάλειας. Σε γενικές γραμμές τα έναντι του κορωνοϊού εμβόλια θεωρήθηκαν και διαφημίστηκαν ως ασφαλή και σε γενικές γραμμές αποδείχθηκαν σχετικά ασφαλή. Όμως στην
εφαρμογή επί του πεδίου άρχισε η εμφάνιση περίεργων ανεπιθύμητων ενεργειών, σπάνιων αρχικά αλλά βαθμιαία αυξανόμενων. Αυτό οδήγησε στην απόσυρση ουσιαστικά κάποιων εμβολίων ή στην αποστολή τους σε φτωχότερες χώρες. Σιγά-σιγά άρχισε και η καταγραφή παρενεργειών αλλά και θανάτων σε ποσοστά μεγάλα για εμβόλια. Παρά το ότι έπρεπε να καταπολεμηθεί μια πανδημία (άρα θα χαθούν και κάποιοι), τα ποσοστά αυτά δεν μπορούν
να γίνουν αποδεκτά. Πρόκειται για εμβόλια.
Και τα εμβόλια είναι πρόληψη, όχι θεραπεία. Όλα αυτά έπληξαν την εμπιστοσύνη όχι μόνο στα συγκεκριμένα προϊόντα αλλά στα εμβόλια γενικώς.
Στην πορεία κυκλοφόρησαν φήμες πολλές για τους κινδύνους των εμβολίων. Μισές αλήθειες και μισά ψέματα. Κυκλοφόρησαν υποσχέσεις για θεραπείες, πολλές φορές ανορθόδοξες. Όλα δημιούργησαν μια σύγχυση, η εκμετάλλευση της οποίας οδήγησε σε καταστάσεις όπου δεν ξεχώριζες που αρχίζει η αλήθεια και που τελειώνει το ψέμα. Απίστευτη ροή πληροφοριών διαδικτυακά από ειδικούς και μη. Τελικά, πολλοί άνθρωποι δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν το σωστό ή το λάθος. Το εμβόλιο, το φάρμακο, η νόσος, τα μέτρα; Και στο τέλος ήρθε και ο εμβολιασμός των μικρών παιδιών. Χρειαζόταν; Ήσαν τα παιδιά ομάδα υψηλού κινδύνου; Γιατί να εμβολιαστούν τα παιδιά, όταν εκατομμύρια εκατομμυρίων ενηλίκων περιμένουν ακόμη το εμβόλιο; Μια πανδημία δεν χρειάζεται οχύρωση και βελτίωση του τοπικού μικρόκοσμου των ανθρώπων.
Χρειάζεται ευρεία αντίληψη των γεγονότων και ενιαία αντιμετώπιση.
Τέλος, αγνοήθηκαν βασικά σημεία που έπρεπε να ερευνηθούν. Γιατί υπάρχει άρνηση εμβολίων, με τι τρόπους οι άνθρωποι λαμβάνουν ιατρικές αποφάσεις, πώς διαδίδεται η παραπληροφόρηση ή πως αυτή μπορεί να καταπολεμηθεί; Οι υπηρεσίες δημόσιας υγείας τα αμέλησαν πλήρως.
Η πανδημία σήμερα μαίνεται παρά όλα τα μέτρα. Ο ιός επιστρέφει και εκδικείται ακόμη και χώρες με υψηλή εμβολιαστική κάλυψη. Η συνεχιζόμενη εξάπλωση του ιού τού δίνει την ευκαιρία να ελιχθεί, να εξελιχθεί και να βρει
καλύτερους τρόπους για να αντιμετωπίσει την άμυνα του ανθρώπου. Η ανοσία από τα εμβόλια φθίνει συνεχώς και οι αναμνηστικές δόσεις φαίνεται ότι θα αναχαιτίσουν τη κατάσταση προσωρινά μόνο. Και αυτό βασικά στις πλούσιες χώρες. Οι χώρες χαμηλού εισοδήματος δεν έχουν τη δυνατότητα συνεχούς προμήθειας χωρίς να καταστρέψουν τους προϋπολογισμούς τους για την υγεία.
Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι τα τρέχοντα εμβόλια ουσιαστικά απέτυχαν του βασικού τους στόχου. Μεσομακροπρόθεσμα χρειαζόμαστε νέας γενιάς εμβόλια, που θα επάγουν και τοπική ανοσία (πχ ρινοφάρυγγας),
θα έχουν ευρύτερο προφίλ προστασίας, θα καλύπτουν ευρύ φάσμα κορωνοϊών, θα προστατεύουν από τις μεταλλάξεις (τρέχουσες και μελλοντικές) και φυσικά θα απαιτούν ολιγότερες δόσεις. Το βασικό βέβαια είναι να βρούμε και τρόπους για να τα χρησιμοποιήσουμε καλύτερα, πιο δίκαια και πιο ορθά.
Στην πανδημία που ταλαιπωρεί τον πλανήτη, αυτός που κέρδισε μέχρι στιγμής ήταν ο ιός και όχι η ανθρωπότητα. Ο ιός ήταν αυτός που κατάφερε να προσαρμοσθεί και να εξελιχθεί. Ευτυχώς (σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε), που μέσω της εξέλιξης αυτής ο ιός θα αποδυναμωθεί βαθμιαία και θα παραμείνει μεταξύ μας σε πολύ πιο αθώα μορφή. Η ανθρωπότητα στην πανδημία αυτή κατάφερε απλά να αναδείξει τις μόνιμες παθογένειες της.
SARS-CoV-2: ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ;
Δεκάδες επιστημόνων ψάχνουν εδώ και δυο χρόνια, αλλά ακόμη δεν υπάρχει σίγουρο αποτέλεσμα. Το ίδιο ισχύει και για πολλά παθογόνα για τα οποία οι έρευνες συνεχίζονται επί δεκαετίες και οι οποίες έρευνες πηγαίνουν και πολύ πιο πίσω από την ανακάλυψη ων παθογόνων αυτών.
Η πρώτη ανακοίνωση για τον HIV έγινε το 1981. Κάποια χρόνια αργότερα βρέθηκε δείγμα ορού από το 1959 που η ανάλυση του έδειξε ότι υπήρξε έκθεση στον HIV. Στη συνέχεια, φυλογενετική μελέτη οδήγησε στη γνώση ότι
κάποιος πρόγονος του HIV είχε εισαχθεί στην Αφρική πριν από το 1959. Άλλη μετέπειτα μελέτη έδειξε ότι η ομάδα Μ του ΗIV-1 πρωτοδημιουργήθηκε γύρω στο 1908 περίπου και κυκλοφορούσε στον πληθυσμό για περίπου
100 χρόνια.
Το 2004, ταυτοποιήθηκε ένας ανθρώπινος κορωνοϊός που ονομάστηκε στην Κίνα HKU1 (human coronavirus HKU1 (HCoV-HKU1), από ασθενή με πνευμονία. Έκτοτε έχουν εντοπισθεί δείγματα του ιού σε όλο τον πλανήτη, ακόμη και πίσω στο 1995.
Ο ιός SFTSV (που προκαλεί υπερπυρεξία και θρομβοπενία), ανακαλύφθηκε και αυτός στην Κίνα, το 2009. Ψάχνοντας οι ερευνητές βρήκαν τον ιό σε δείγματα ασθενών του 1996.
Ο ιός ΜERS-CoV αναφέρθηκε για πρώτη φορά στη Σαουδική Αραβία, το 2012. Χωρίς να διευκρινισθεί πλήρως, θεωρήθηκε ότι οι καμήλες αποτέλεσαν τον ενδιάμεσο ξενιστή του MERS-CoV, και οι νυχτερίδες τη δεξαμενή
του. Πηγαίνοντας πίσω οι ερευνητές ανακάλυψαν αντισώματα σε ορούς καμήλας του 2003 (δηλ. πολύ πριν εντοπισθεί στους ανθρώπους). Ψάχνοντας, διαπιστώθηκε ότι ο ιός κυκλοφορούσε στα ζώα τουλάχιστον από το
1983.
Oι παραπάνω περιπτώσεις δείχνουν ότι η εντόπιση της προέλευσης ενός ιού απαιτεί μακροχρόνια και εκτεταμένη μελέτη αποθηκευμένων δειγμάτων ορού. Η γεωγραφική προέλευση του ιού μπορεί να μην είναι ίδια με αυτή του αρχικού ασθενούς, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μην βρεθεί ποτέ ο ασθενής δείκτης (ασθενής 0). Καινούριες μέθοδοι (ΗRT-PCR), τεχνολογίες αλληλουχίας, επιδημιολογικά στοιχεία, γονιδιωματική και άλλες τεχνικές μπορεί να αποτελέσουν τη βάση για την έρευνα πηγών, ενδιάμεσων ξενιστών, και δυνατότητος μεταπήδησης του ιού προς τον ανθρώπινο πληθυσμό. Ασθενείς με συμπτώματα παρόμοια λοίμωξης από κορωνοϊό πριν από την πανδημία, θα πρέπει να αξιολογηθούν εκ νέου. Θα πρέπει επίσης να αποθηκευτούν δείγματα από ευρείες γεωγραφικές περιοχές τα οποία θα ελεγχθούν μελλοντικά. Υπάρχουν αποδείξεις ότι γονιδιωματικές μελέτες σε είδη ζώων που είναι ευαίσθητα στον ιό είναι απαραίτητες για τον προσδιορισμό του φυσικού ή ενδιάμεσου ξενιστή.
Ηεμπειρία λοιπόν δείχνει ότι χρειάζεται ανοιχτόμυαλη διεθνής συνεργασία, μακράν της πολιτικής και της πολιτικοποιήσεως των ευρημάτων, για να βρεθεί η πηγή του SARS-Cov-2.
Πιθανόν να μην βρεθεί ποτέ. Όλα αυτά, φυσικά, αν απομακρυνθούμε από την άποψη ότι ο ιός είναι τεχνητός και ξέφυγε ή τον «ξέφυγαν».
Η ΖΩΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ – ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ
• Η γνώση για τον SARS-CoV-2 αυξάνεται συνεχώς.
• Η δυνατότητα μας να αμυνθούμε εναντίον του ιού αυξάνεται επίσης.
• Ο ιός θα γίνει ένας ιός εποχικός που δεν θα προκαλεί σοβαρή νόσηση, ούτε θανάτους, και δεν θα επιβαρύνει ιδιαίτερα το σύστημα υγείας. Αυτό θεωρείται σχεδόν δεδομένο σήμερα.
• Οι τρέχουσες διαθέσιμες θεραπείες για τη λοίμωξη είναι κυρίως νοσοκομειακές (π.χ., ρεμδεσιβίρη, μονοκλωνικά αντισώματα).
• Σύντομα πιστεύεται ότι θα υπάρξουν για άμεση διάθεση αντιικά φάρμακα σε μορφή δισκίων. Αυτά υποτίθεται ότι θα μπορούν να αποτρέψουν τη νοσηλεία και τον θάνατο, κάτι που θα καταστήσει την Covid-19 μια ιάσιμη κατάσταση. Ουσιαστικά τα φάρμακα αυτά θα αλλάξουν το παιχνίδι.
• Υποστηρίζεται ότι αν ο εμβολιασμός γίνει ρουτίνα, θα βοηθήσει να διατηρηθεί η νόσος σε εφικτό επίπεδο διαχείρισης.
Βέβαια είναι πολύ ενωρίς να το ισχυρισθεί αυτό μετά βεβαιότητας κάποιος και να ορίσει το μέλλον των εμβολίων. Τα τρέχοντα εμβόλια είναι πρώτης γενιάς, με σοβαρά προβλήματα αποτελεσματικότητας και ασφάλειας. Πιστεύω ότι θα αντικατασταθούν με άλλα νεότερα και ασφαλέστερα.
Σε αντίθετη περίπτωση οι εταιρείες θα αναγκασθούν να τα αποσύρουν υπό το βάρος των ανεπιθυμήτων ενεργειών κυρίως.
• Ο τακτικός έλεγχος των ανθρώπων, κυρίως ασυμπτωματικών και εμβολιασμένων, λογικά θα μειωθεί δραστικά. Η εξέλιξη των τεστ και ειδικά αυτών που θα γίνονται από τον ίδιο τον ασθενή θα βοηθήσει στη χρήση ή και στον περιορισμό των αντιικών φαρμάκων. Μόνον οι έχοντες θετικό τεστ θα λαμβάνουν αγωγή. Κάτι που γίνεται ήδη για
άλλες καταστάσεις.
• Τα σήμερα χρησιμοποιούμενα προληπτικά μέτρα, όπως η μάσκα, η κοινωνική αποστασιοποίηση και η υγιεινή των χεριών θεωρώ ότι θα συνεχίσουν, με μικρότερη ωστόσο ένταση. Εκείνο που πιστεύω ότι θα διατηρηθεί σε μεγάλο βαθμό και ένταση είναι η καλή υγιεινή των χεριών. Και πρέπει να διατηρηθεί διότι τα καθαρά χέρια αποτελούν το κυριότερο μέτρο πρόληψης λοιμώξεων.
ΜΥΟΠΕΡΙΚΑΡΔΙΤΙΔΑ ΣΕ ΑΤΟΜΑ 12 ΕΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΩ ΜΕΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ ΜΕ mRNA EMΒΟΛΙΑ ΚΑΤΑ COVID-19
Aπό τις επίσημες οδηγίες για τον εμβολιασμό κατά της Covid-19 των Ρυθμιστικών Αρχών του Καναδά (είναι από τις πληρέστερες και σαφέστερες οδηγίες διεθνώς στο θέμα των εμβολίων) παραθέτουμε το τμήμα που σχολιάζει τις μυοκαρδίτιδες σε παιδιά 12 ετών και πάνω που έχουν εμβολιασθεί. Οι αναθεωρηθείσες συνολικές οδηγίες εμβολιασμού δημοσιεύθηκαν στις 3-12-2021.
• Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας, λοιμώδεις ή μη, ενώ η σοβαρότητα της νόσου μπορεί να ποικίλλει.
• Η μυοκαρδίτιδα μπορεί να παρατηρηθεί ως επιπλοκή της λοίμωξης COVID-19. Στο Ισραήλ, έχει εκτιμηθεί ότι η COVID-19 προκαλεί μυοκαρδίτιδα σε συχνότητα 11 περιπτώσεων ανά 100.000 άτομα, σε ηλικίες 16 ετών και άνω. Στις ΗΠΑ η ανάλογη συχνότητα μυοκαρδίτιδας (ή περικαρδίτιδας ή μυοπερικαρδίτιδας) είναι 45 περιπτώσεις
ανά 100.000 ασθενείς σε άρρενες εφήβους 12 έως 17 ετών.
• Τα δεδομένα του Καναδά δείχνουν ότι η συχνότητα της μυοκαρδίτιδας είναι σπάνια με τα εμβόλια mRNA, αλλά συχνότερη μετά το εμβόλιο Moderna σε σύγκριση με το εμβόλιο Pfizer-BioNTech. Ο κίνδυνος για το συγκεκριμένο εμβόλιο είναι υψηλότερος μετά τη δεύτερη δόση και δη μεταξύ αρρένων 12-29 ετών. H αναφερόμενη συχνότητα μυοκαρδίτιδας/περικαρδίτιδας ήταν 3,0 ανά 100.000 δόσεις που χορηγήθηκαν μετά από οποιαδήποτε δόση του εμβολίου Moderna σε σύγκριση με 1,9 ανά 100.000 δόσεις που χορηγήθηκαν μετά από οποιαδήποτε δόση the PfizerBioNTech. Τα αναφερόμενα ποσοστά μυοκαρδίτιδας/περικαρδίτιδας στους άρρενες 18-29 ετών μετά
τη δεύτερη δόση του εμβολίου ήταν 15,9 ανά 100.000 για το εμβόλιο Moderna και 2,6 ανά 100.000 για το εμβόλιο PfizerBioNTech. Η συχνότητα μεταξύ αρρένων 12-17 ετών ήταν μία περίπτωση μετά το εμβόλιο Moderna και 8,6 ανά 100.000 μετά τη δεύτερη δόση για το Pfizer-BioNTech.
• Προκαταρκτικές αναλύσεις καναδικών δεδομένων δηλώνουν ότι μεγαλύτερα μεσοδιαστήματα μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης δόσης εμβολίου mRNA σχετίζονται με χαμηλότερα ποσοστά μυοκαρδίτιδας/περικαρδίτιδας.
• Προκαταρκτικά δεδομένα από τις ΗΠΑ δείχνουν ότι έως και 3 μήνες μετά τον εμβολιασμό, το 91% των ατόμων με μυοκαρδίτιδα είχαν πλήρως (74%) ή πιθανώς πλήρως (17% ) ιαθεί. Η μακροχρόνια παρακολούθηση των ασθενών βρίσκεται σε εξέλιξη στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες και τα νέα δεδομένα θα αξιολογηθούν όταν προκύψουν.
• Στο Ισραήλ, η κύρια σειρά εμβολίων PfizerBioNTech χορηγήθηκε με μεσοδιάστημα 21 ημερών μεταξύ των δόσεων 1 και 2. Μια αναμνηστική δόση του εμβολίου PfizerBioNTech (συνήθως 5 μήνες μετά την αρχική σειρά) σε άτομα ηλικίας 12 ετών και άνω έδειξε ότι η συχνότητα της μυοκαρδίτιδας μετά την τρίτη δόση είναι χαμηλότερη σε
σύγκριση με τη δεύτερη δόση αλλά υψηλότερη σε σύγκριση με την πρώτη δόση.
Μετά την αναμνηστική δόση, η υψηλότερη συχνότητα μυοκαρδίτιδας/περικαρδίτιδας συνεχίζει να αναφέρεται σε άρρενες 12-29 ετών. Τα δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια της αναμνηστικής δόσης Moderna καθώς και ο κίνδυνος μυοκαρδίτιδας/περικαρδίτιδας είναι άγνωστα.
• Τα δεδομένα κλινικών δοκιμών που είναι διαθέσιμα μέχρι σήμερα έχουν δείξει ότι και τα δύο mRNA εμβόλια είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά (≥94%) στην πρόληψη της επιβεβαιωμένης συμπτωματικής νόσου COVID-19 βραχυπρόθεσμα. Νέα στοιχεία δείχνουν ελαφρώς υψηλότερη αποτελεσματικότητα του εμβολίου Moderna.
Επίσης μια πιο ανθεκτική ανοσιακή απόκριση στους λήπτες του εμβολίου Moderna.
Οι μελέτες που διερευνούν τις διαφορές μεταξύ αυτών των δύο εμβολίων βρίσκονται σε εξέλιξη.
• Άγνωστος προς το παρόν είναι ο κίνδυνος υποτροπής της μυοπερικαρδίτιδας μετά τη λήψη πρόσθετων δόσεων οποιουδήποτε από τα εγκεκριμένα εμβόλια.
Canada National Advisory Committee on Immunization (NACI)/03-12-2021
Σημείωση: Θεωρώ ότι είναι συντηρητικά τα παραπάνω ποσοστά, δεν παύουν όμως να είναι ανησυχητικά. Η πορεία στον χρόνο και οι ευρύτερες μελέτες θα δείξουν την πραγματική διάσταση, μεγαλύτερη ή μικρότερη.
ΝΕΑ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ – ΜΗΠΩΣ ΝΑ ΚΟΙΤΑΞΟΥΜΕ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ;
Η αντοχή στα αντιβιοτικά είναι ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, και οι βακτηριακές λοιμώξεις αντιμετωπίζονται όλο και πιο δύσκολα. Τα περισσότερα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι διαθέσιμα εδώ και δεκαετίες, ενώ η ανάπτυξη νέων προχωρά αργά.
Μια ερευνητική ομάδα από τις ΗΠΑ διερεύνησε το ανθρώπινο σώμα ως πιθανή πηγή νέων αντιβιοτικών. Σχεδόν όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί παράγουν πεπτίδια που βοηθούν στην άμυνα του οργανισμού από παθογόνα και μολύνσεις. Για να αναγνωρίσει τα πεπτιδικά αντιβιοτικά, η ομάδα χρησιμοποίησε τεχνητή νοημοσύνη και εξέτασε ολόκληρο το ανθρώπινο πρωτεϊνωμα – το σύνολο όλων των πρωτεϊνών στο ανθρώπινο σώμα (proteoma). Έψαξαν πεπτίδια κρυμμένα στο πρωτέωμα (κρυπτογραφημένα πεπτίδια), με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν αντιβακτηριακές ιδιότητες.
Μια αρχική σάρωση του πρωτεώματος εντόπισε περίπου 2.600 τέτοια πεπτίδια με πιθανές αντιμικροβιακές ιδιότητες. Η ομάδα επέλεξε 55, τα οποία συνέθεσε στο εργαστήριο για περαιτέρω δοκιμές. Σε καλλιέργειες οκτώ κοινών βακτηρίων, πάνω από 60% των πεπτιδίων έδειξαν βακτηριοκτόνες ιδιότητες για τουλάχιστον ένα από τα μικρόβια.
Απροσδόκητα, αυτά τα πεπτίδια είχαν επίσης επίπτωση σε συνήθη βακτήρια του εντέρου και του δέρματος. Μάλιστα, διαπιστώθηκε ότι συνδυασμοί πεπτιδίων από την ίδια περιοχή του σώματος ήταν πιο ισχυροί από τα μεμονωμένα πεπτίδια έναντι λοιμογόνων παθογόνων. Αυτό υποδηλώνει ότι τα πεπτίδια μπορεί να διαδραματίσουν ρόλο στη διατήρηση μιας υγιούς ισορροπίας μεταξύ του ανθρώπινου σώματος και των μικροβίων που το κατοικούν.
Σε μελέτες σε ποντίκια, συνδυασμός δύο από τα πιο ισχυρά πεπτίδια μείωσε τον αριθμό των βακτηρίων από λοιμώξεις του δέρματος κατά πέντε έως έξι τάξεις μεγέθους. Αυτή η μείωση ήταν συγκρίσιμη με εκείνη που
παρατηρείται μετά χρήση τυπικών αντιβιοτικών. Όταν η ομάδα εφάρμοσε συνδυασμό πεπτιδίων σε εν τω βάθει πληγές, παρατηρήθηκε μείωση βακτηρίων έως και τρεις τάξεις μεγέθους. Τα ποντίκια δεν έχασαν βάρος κατά
τη διάρκεια των πειραμάτων, κάτι που δείχνει ότι τέτοιες θεραπείες θα είναι ασφαλείς.
Περαιτέρω μελέτες έδειξαν ότι τα πεπτίδια μπορεί να καταστρέψουν την εξωτερική μεμβράνη συγκεκριμένων βακτηρίων. Τα μικρόβια είναι πιο δύσκολο να αναπτύξουν αντοχή σε αυτό το είδος επίθεσης παρά στην επίθεση
από τα τρέχοντα αντιβιοτικά.
Ένα ίσως μη αναμενόμενο εύρημα ήταν ότι αυτά τα πεπτίδια όχι μόνο κωδικοποιήθηκαν στο ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά βρέθηκαν επίσης στο πεπτικό, το κυκλοφορικό και το νευρικό σύστημα, υποδεικνύοντας ότι η καταπολέμηση λοιμώξεων που προκαλούνται από εισβάλλοντες οργανισμούς μπορεί να αποτελείται από μια πιο ολιστική προσέγγιση από ό,τι ήταν γνωστό.
Τα κρυπτογραφημένα πεπτίδια είναι ήδη φτιαγμένα από τη φύση και παράγονται στο δικό μας σώμα. Με περαιτέρω μελέτες ίσως γίνουν πηγή νέων αντιβιοτικών. Τελικά η φύση φροντίζει πιο πολύ από ότι εμείς τον οργανισμό μας.
Nat Biomed Eng. 2021 doi: 10.1038/s41551-021-00801-1.
ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ-ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΜΕ
Τα αντιβιοτικά αποτέλεσαν μεγάλη πρόοδο στην ιατρική θεραπεύοντας τις λοιμώξεις και σώζωντας εκατομμύρια ζωές. Ωστόσο, η υπερβολική χρήση τους σε συνδυασμό με την κακή χρήση οδήγησαν στο μεγαλύτερο σήμερα πρόβλημα δημόσιας υγείας, στην ανάπτυξη αντοχής των μικροβίων στα αντιβιοτικά.
Ας ξαναθυμήσουμε μερικά στοιχεία και δεδομένα για τη σωτήρια αυτή κατηγορία φαρμάκων, που θα βοηθήσουν στη σωστή χρήση τους.
• Τα αντιβιοτικά μπορεί να σώσουν ζωές. Το όφελος τους υπερβαίνει τους κινδύνους από ανεπιθύμητες ενέργειες.
• Τα αντιβιοτικά δεν είναι πάντα η απάντηση στο πρόβλημα.
• Τα αντιβιοτικά θεραπεύουν μόνον βακτηριακές λοιμώξεις. Όμως ακόμη και κάποιες από αυτές μπορεί να θεραπευθούν χωρίς αντιβίωση.
• Τα αντιβιοτικά δεν έχουν δράση σε ιούς.
• Μην χρησιμοποιείτε αντιβιοτικά συνταγογραφημένα για άλλους ανθρώπους. Μόνο με οδηγίες γιατρού.
• Μη χρησιμοποιείτε αντιβιοτικά άκριτα για τα κατοικίδια ζώα. Ρωτήστε τον κτηνίατρο.
• Διατηρείτε τα αντιβιοτικά σε κατάλληλο και ασφαλές μέρος που δεν θα είναι προσιτό σε παιδιά.
• Μην πετάτε τα ληγμένα αντιβιοτικά όπου να είναι. Υπάρχουν συνεργεία ασφαλούς καταστροφής ληγμένων φαρμάκων. Καλύτερα δώστε τα σε φαρμακοποιούς που θα φροντίσουν γι αυτό.
Το άρθρο είναι αναδημοσίευση από το έντυπο Λοίμωξη, περιοδική έκδοση τεύχος 62
του Παιδιάτρου-Λοιμωξιολόγου Δρ. Ι.Θ. Καβαλιώτη
