ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣΤΗ ΛΙΑΤΣΕΚΟΥΡΑ, ART MANAGER – MA IN ARTS & CULTURE MANAGEMENT, Γ.Γ. ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ, ΘΕΑΤΡΟΥ & ΧΟΡΟΥ
HEDDA GABLER
του Henrik Ibsen
σε σκηνοθεσία Δημήτρη Γεωργαλά
Η Τζούλη Σούμα μιλάει αποκλειστικά στο OTAVOICE για την Hedda Gabler.
Πώς αποφασίσατε να ερμηνεύσετε την Hedda Gabler;
Μετά την επιτυχία της «Μήδειας» που ανεβάσαμε το 2019 υπήρξαν σκέψεις για κάποια έργα, ωστόσο ο Δημήτρης Γεωργαλάς, ο σκηνοθέτης μας, είχε όπως είπε, «ανοιχτούς λογαριασμούς» με την Hedda Gabler γιατί την είχε σκηνοθετήσει παλαιότερα σε έναν ερασιτεχνικό θίασο της Πάτρας, όπου είχε γίνει μια πρώτη προσέγγιση. Έτσι σκεφτήκαμε να το ανεβάσουμε διότι δεν μπορείς να πεις «όχι» σε ένα τέτοιο έργο πρόκληση.
Παράλληλα, ως γνωστόν, το έργο ξεκινάει απλά, σαν ένα μπουλβάρ, υπάρχει δηλαδή ένα ανάλαφρο κλίμα αρχικά και σταδιακά το έργο καταλήγει σε αστική τραγωδία. Οπότε, βλέπει κανείς ότι η Έντα είναι μια γυναίκα που ζει σε μια πατριαρχική κοινωνία, όπως και η Μήδεια, αλλά με πολύ διαφορετικό τρόπο παίρνει απόφαση να καταστρέψει και να καταστραφεί και η ίδια. Όμως παρ΄όλο που αυτό είναι ένα ψυχολογικό δράμα και η «Μήδεια» είναι μια αρχαία τραγωδία και οι κώδικες υποκριτικής είναι διαφορετικοί, πολλά πράγματα και πολλές διαδρομές των ηρωΐδων είχαν μεγάλο ενδιαφέρον και αρκετά κοινά. Οπότε θεωρήσαμε ο Δημήτρης κι εγώ ότι η Έντα είναι μια πολύ ωραία επιλογή ως ο επόμενος κρίκος της καλλιτεχνικής μας πρότασης.
Ποια στοιχεία ενός ρόλου καθιστούν τον ρόλο πρόκληση;
Στοιχεία του ρόλου που καθιστούν τον ρόλο πρόκληση, είναι όταν παρουσιάζονται ανθρώπινα όντα, συναισθήματα, μέσα σε πλαίσια κοινωνικών συνθηκών και όταν ο συγγραφέας πλάθει ένα ανθρώπινο ον, μια ηρωίδα, όπως η Έντα Γκάμπλερ, τόσο δαιμονική, τόσο απροσπέλαστη, τόσο ενδιαφέρουσα, τόσο πολύπλευρη, τόσο πολυπρισματική, που πραγματικά είναι ένα τεράστιο δέλεαρ για τον ηθοποιό. Ρόλοι όπως η Έντα Γκάμπλερ, που υπερβαίνει τα όρια του κακού και επιζητεί για τον εαυτό της ένα ωραίο τέλος, ένα δικαιωμένο από την ομορφιά θάνατο, είναι μία ηρωίδα που είναι απολύτως σύγχρονη, που μιλάει για την ελευθερία, για την αισθητική και βλέπουμε μέσα σε όλο το χρονικό διάστημα που έχουμε παίξει, περίπου 2 μήνες τη παράσταση, ότι το κοινό αντιλαμβάνεται απολύτως και συμμετέχει και αναγνωρίζει στο πρόσωπο της Έντα αλλά και των άλλων ηρώων, ανθρώπους που βρίσκονται συνεχώς δίπλα του, θα τολμούσα να πω στη καθημερινότητά του.
Ποια τεχνική χρησιμοποιείτε για την επεξεργασία και διαχείριση ενός ρόλου;
Θυμάμαι έντονα τον Ανδρέα Βουτσινά να λέει ότι «στις δραματικές σχολές δε σου μαθαίνουν τι να κάνεις, αλλά κάποιοι τουλάχιστον σου μαθαίνουν τι να μην κάνεις». Αυτό που είναι καθοριστικό για εμένα, στο να δουλεύω και να επεξεργάζομαι έναν ρόλο είναι τα σεμινάρια που είχα κάνει με τον Ανδρέα Μανωλικάκη.
Εκεί διδάσκεσαι τη γνωστή σε όλους «μέθοδο», που είναι ο τρόπος και η τεχνική να δουλεύεις έναν ρόλο και ένα έργο, είναι δηλαδή μια μίξη του συστήματος Stanislavski, του συστήματος του Elia Kazan κ.α. Αυτό ήταν για εμένα απόλυτα καθοριστικό για τον τρόπο που δουλεύω τους ρόλους. Βεβαίως και η δραματική σχολή ήταν πολύ σημαντική, αλλά τα σεμινάρια αυτά άλλαξαν πάρα πολύ τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζω τους ρόλους. Είναι σα να φέρνει έναν προβολέα και να ρίχνει άπλετο φως στην τεχνική ενός ρόλου διότι δεν είναι μόνο το ένστικτο που σε οδηγεί, καθώς υπάρχει από πίσω πολύ σκληρή δουλειά. Ήταν σεμινάρια κοπιώδη που άνοιξαν απίστευτους δρόμους.
Επίσης το να δουλεύεις έναν ρόλο δεν είναι ότι επιστρέφεις στο σπίτι και δεν ασχολείσαι άλλο. Ένας ρόλος σημαίνει να βρεις τις ψυχικές διαδρομές του ήρωα, τι κάνει, γιατί το κάνει και μετά, πολύ μετά, το πώς το κάνει, δεν γίνεται να πας πρώτα στο «πώς» διότι θα τεθείς εκτός έργου. Ο ηθοποιός πρέπει να δουλέψει πολύ μόνος του και μετά έρχεται το άλλο πλαίσιο, η «διαχείριση» του ρόλου, η επεξεργασία που κουμπώνει με τη σκηνοθετική προσέγγιση του κάθε έργου.
Η συνεργασία μου με τον Δημήτρη διαρκεί πολλά χρόνια και έχουμε τους ίδιους κώδικες, η επικοινωνία μας είναι ταχεία, γεγονός που βοήθησε και την υλοποίηση της σκηνοθετικής καθοδήγησης, κολυμπάμε δηλαδή στην ίδια θάλασσα.
Η ανάγνωση της Hedda Gabler από τον Δημήτρη είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για εμένα, με ενθουσίασε και ως προς το έργο συνολικά και ως προς τον τρόπο που έβλεπε την ηρωΐδα. Η Hedda για τον Δημήτρη βρίσκεται στο «παρά ένα» της ζωής της, είναι μια γυναίκα που βρίσκεται στο «όριο να πάει απέναντι». Επίσης ο Δημήτρης δεν ενδιαφέρθηκε για τις ηλικίες των χαρακτήρων, άλλωστε στο θέατρο δεν ενδιαφέρει πια η σκηνική ηλικία, αλλά τι θέλει να πει ο σκηνοθέτης. Ακόμη και ο Jorgen, όπως τον δείχνει ο Δημήτρης, φαίνεται πως αν και είναι σε μεγάλη ηλικία δεν είναι αυτόφωτος, άγεται και φέρεται από τη θεία του, από τον ανταγωνισμό.
Δηλαδή ο σκηνοθέτης ήθελε να τονίσει ότι ο Jorgen κι εγώ αν και είμαστε στην ηλικία των 45-50 δεν έχουμε ακόμα πάρει τη ζωή μας στα χέρια μας – οι ήρωες αυτοί δηλαδή δεν έχουν ενηλικιωθεί και ο σκηνοθέτης τονίζει την αδυναμία τους να ενηλικιωθούν, για αυτό και είναι μαζί, δεν βρίσκονται παντρεμένοι μόνο από συμφέρον.
Άρα πρέπει να είσαι τυχερός και να έχεις μια πεντακάθαρη ανάγνωση από τον σκηνοθέτη που θα σε βάλει σε ένα πλαίσιο κι εκεί πια θα ανθίσετε και θα δημιουργήσετε ό,τι καλύτερο για την παράσταση.
Τι σας αφήνει η σχέση με την Hedda;
Ο John Templeton έχει κάνει μία μελέτη στο Cambridge University Press με τίτλο “Μην πυροβολείτε την Hedda Gabler”. Όταν το διάβασα, με ενθουσίασε. Αυτή η παθιασμένη, αντιφατική και όπως συχνά έλεγε στις πρόβες ο σκηνοθέτης μας, ο Δημήτρης Γεωργαλάς, ανεξιχνίαστη προσωπικότητα, με πήρε από το χέρι και μου έδωσε την ευκαιρία να βουτήξω σε πάρα πολύ βαθιά νερά, τη ψυχοσύνθεσή της τη παρομοίαζα πολύ συχνά με τους πίνακες του Μονέ, με τις χιλιάδες υπέροχες αποχρώσεις των συναισθημάτων, ήταν μία δύσκολη, επώδυνη και καρποφόρα “γέννα”, όπως είναι κάθε ρόλος, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση θεωρώ ότι πήγα ακόμη ένα σκαλοπάτι παραπέρα, προσπαθώντας να ερμηνεύσω έναν ρόλο, που έχει χαρακτηριστεί ως ο θηλυκός Άμλετ.
Ποιο είναι το καινοτομικό στοιχείο της σκηνοθεσίας;
Το καινοτομικό στοιχείο της σκηνοθεσίας είναι ότι, ο Δημήτρης Γεωργαλάς αποφάσισε όλοι οι ηθοποιοί να είναι παρόντες κατά τη διάρκεια της παράστασης στη σκηνή. Κανείς δε μπαίνει και βγαίνει την ώρα που είναι να ερμηνεύσει τον ρόλο του, όλοι ακούν τα πάντα. Αλλάζουν επί σκηνής, αντιδρούν επί σκηνής. Αυτό έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον, έτσι και αλλιώς ο χώρος του BIOS είναι ένας industrial, πάρα πολύ ενδιαφέρον χώρος που ο Δημήτρης Γεωργαλάς επέλεξε για να ανεβάσει τη συγκεκριμένη παράσταση, και αυτό που ήθελε, είναι ένα θέατρο δωματίου, ένα θέατρο που ο θεατής να αφουγκράζεται και να ακούει με πολύ μεγάλη προσοχή το τι συμβαίνει επί σκηνής, με χαμηλούς τόνους, με συναισθηματικές φορτίσεις και απόλυτη ειλικρίνεια και αλήθεια από τους ηθοποιούς.»
Υπάρχουν αγαπημένοι ρόλοι;
Υπάρχουν ρόλοι που λαχταράς να ερμηνεύσεις. Υπάρχουν έργα που φαντάζεσαι τον εαυτό σου να συμμετέχει σε αυτά. Αλλά πιστεύω ότι αν δεν συγκλίνουν και συνταιριάζουν οι συνθήκες, ο σκηνοθέτης και η υπόλοιπη ομάδα που αποτελεί τον θίασο, μπορεί να λαχταράς ένα έργο ή ένα ρόλο και η παράσταση να μην είναι αυτή που έχεις ονειρευτεί. Φυσικά υπάρχουν ρόλοι που λαχταρώ και ονειρεύομαι από παιδί, από πέντε ετών που αποφάσισα να γίνω ηθοποιός, από τη δραματική σχολή ακόμα αλλά και από σκέψεις που μου ήρθαν πριν από μία βδομάδα. Ελπίζω και εύχομαι να είμαστε υγιείς, ψυχικά και σωματικά και να μπορούμε να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα.
Ταυτότητα της παράστασης:
Μετάφραση-Διασκευή-Σκηνοθεσία: Δημήτρης Γεωργαλάς
Κοστούμια: Δημήτρης Ντάσιος
Σκηνικό-Φωτισμοί: Βασίλης Αποστολάτος
Επιμέλεια δραματουργικής κίνησης: Φαίδρα Σούτου
Βοηθός σκηνοθέτη: Αλέξανδρος Μαράκης-Μπούρκας
Μουσική παράστασης: DNA (Αλέξανδρος Χρηστάρας, Μιχάλης Νιβολιανίτης)
Επικοινωνία: Τζίνα Φουντουλάκη
Ερμηνευτές
Έντα Γκάμπλερ: Τζούλη Σούμα
Γιόργκεν Τέσμαν: Δημήτρης Γεωργαλάς
Τέα Έλβστετ: Μαργαρίτα Βαρλάμου
Έιλερτ Λέβμποργκ: Βαγγέλης Παπαδάκης
Τζούλια Τέσμαν: Λένα Φραγκούλη
Δικαστής Μπρακ: Νίκος Δερτιλής