Έπειτα από δύο ήπιους χειμώνες και εν μέσω κορύφωσης της τουριστικής περιόδου, το «φάντασμα» της λειψυδρίας επανέρχεται, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις επιστημόνων πως η Ελλάδα θα γίνει θερμότερη και ξηρότερη λόγω της κλιματικής κρίσης. Ήδη στην Κρήτη, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έχει κηρύξει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω της λειψυδρίας 5 Δήμους, ενώ συναγερμός έχει σημάνει και στον Έβρο, όπου δύο νεκρά άλογα και πολλά άλλα με συμπτώματα αφυδάτωσης έχουν βρεθεί τις τελευταίες 20 ημέρες.
Ταλαιπωρημένα και διψασμένα τα άλογα πέφτουν νεκρά εξαιτίας στο Δέλτα του Έβρου. Προηγήθηκαν μαζικοί θάνατοι ψαριών. Το λίγο διαθέσιμο νερό που έχει απομείνει είναι υφάλμυρο και ακατάλληλο για πόση καθώς η θάλασσα εισχώρησε στο ποτάμι.
Το φράγμα της Φανερωμένης στο Ηράκλειο που αρδεύει και ποτίζει τις καλλιέργειες στέγνωσε. Οι ελιές έμειναν απότιστες με κίνδυνο να καταστραφεί η παραγωγή. Το ίδιο συμβαίνει με όλες τις καλλιέργειες
Συγκεκριμένα το φράγμα των 18 εκατομμυρίων κυβικών στη Φανερωμένη έχει ποια αδειάσει με αποτέλεσμα να έχουνε κλείσει κεντρικές βάνες και να μην αρδεύονται ούτε θερμοκήπια ούτε ελαιώνες στα Σκούρβουλα, τη Γαλλιά και τη Φανερωμένη.
Αυτή τη στιγμή στο φράγμα έχουν απομείνει λιγότερα από 2 εκατομμύρια κυβικά νερού.
«Είναι τουλάχιστον 5 μήνες που υπάρχει τεράστιο πρόβλημα. Άρχισε να φαίνεται πολύ περισσότερο όταν στην περιοχή της Γαλλιάς από τη μία μέρα στην άλλη μία πολύ μεγάλη μερίδα αγροτών έμεινε χωρίς καθόλου νερό» αναφέρει ο δήμαρχος Φαιστού, Γρηγόρης Νικολιδάκης.
Η Ανατολική Ελλάδα τα νησιά κυρίως του νοτίου Αιγαίου και η Κρήτη αντιμετωπίζουν οξύτατο πρόβλημα λειψυδρίας και ανομβρίας καθώς το 50% των βροχοπτώσεων έχουν χαθεί για φέτος ενώ στην Κρήτη οι απώλειες φθάνουν και το 60%. Το φάσμα της λειψυδρίας έρχεται ακόμη πιο κοντά
«Σε πολλά από τα ποτάμια μας η στάθμη έχει πέσει σε επίπεδα που βλέπουμε στο τέλος Αυγούστου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα συνεχίζει η στάθμη να χαμηλώνει και ενδεχομένως κομμάτια των ποταμών ή και ολόκληρα ποτάμια να ξεραθούν … στη λίμνη Τριχωνίδα και στη μεγάλη Πρέσπα βλέπουμε ότι το επίπεδο στάθμης είναι το χαμηλότερο των 3 τελευταίων ετών» ανέφερε ο ερευνητής του ΕΛΚΕΘΕ, Ηλίας Δημητρίου.
Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και αλλάζει τα δεδομένα όμως η διαχείριση του νερού ποτέ δεν υπήρξε υποδειγματική στην Ελλάδα. Απαιτείται κεντρικός παρακολούθηση των αποθεμάτων νερού και στη συνέχεια λήψη διαχειριστικών μέτρων κυρίως για την άρδευση που ρουφά το 86% των αποθεμάτων, αλλά και τον τουρισμό, δυο τομείς που υπερκαταναλώνουν νερό
H Ομότιμη Καθηγήτρια Υδρολογίας ΕΜΠ, Μαρία Μιμίκου αναφέρει «αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση και δεν κάνουμε τίποτα θα έχουμε 1-2 χρόνια για να φθάσουμε στα χειρότερα. Δεν υπάρχει κεντρική στρατηγική ανάπτυξη και διαχείριση των υδατικών πόρων. Πρώτα πρέπει να τους εκτιμήσουμε, να τους αναπτύξουμε και να τους διαχειριστούμε αυτή είναι η σειρά».
Ποιος πληρώνει το κόστος
Το πρόβλημα της λειψυδρίας εντείνεται από τις απώλειες του δικτύου νερού αλλά και την έλλειψη επενδύσεων όπως οι αφαλατώσεις. Στις τουριστικές περιοχές που έχουν και το μεγαλύτερο πρόβλημα η τιμολόγηση του νερού θα πρέπει να επανεξεταστεί και οι τουριστικές εγκαταστάσεις να αναλάβουν μεγαλύτερο κόστος.
«Πρέπει να υπάρχει σε αυτές τις περιοχές μια σημαντική διαφοροποίηση στη χρέωση των τουριστικών εγκαταστάσεων σε σχέση με υπόλοιπους χρήστες ώστε να συγκεντρώνονται αρκετοί πόροι ώστε ο δήμος να κάνει τα έργα που χρειάζονται» ανέφερε ο Γ.Γ. Φυσικού Περιβάλλοντος ΥΠΕΝ, Πέτρος Βαρελίδης.
Το 2024 θυμίζει εποχές του 1989 όταν επιβλήθηκε δελτίο στην κατανάλωση νερού, μόνο που τότε ήταν ένα μεμονωμένο φαινόμενο. Τώρα η ξηρασία και η λειψυδρία γίνονται κανονικότητα.
Τι δείχνει ο χάρτης του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου για την ξηρασία
Σύμφωνα με τον χάρτη του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου για την ξηρασία κόκκινος συναγερμός στις περιοχές με το κόκκινο χρώμα, με πορτοκαλί όπου η κατάσταση είναι ανησυχητική και πρέπει να παρακολουθείται στενά και με το κίτρινο χρωμα υποδηλώνεται έλλειψη μεν αλλα όχι κατάσταση συναγερμού. Τα νησιά έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα γιατί εκεί έχουμε και ανομβρία αλλα ταυτόχρονα και μεγάλη ζήτηση νερού λόγω του τουρισμού.
Δυο δορυφορικές εικόνες που διέθεσε στο ΕΡΤΝews, το Κέντρο BEYDOND του αστεροσκοπείου Αθηνών περιγράφουν επίσης το επείγον της κατάστασης σε σχέση με τα αποθέματα νερού. Βλέπουμε συγκριτικά τα αποθέματα νερού για το 2022 και το 2024 στο Μόρνο και στο φράγμα του Αποσελέμη στην Κρήτη.
Αποθέματα νερού στην Αττική για τρία χρόνια αν δεν βρέξει
Ο Μόρνος έχασε 4.700 στρεμμάτα από το κομμάτι που ήταν καλυμμένο με νερό λόγω της έλλειψης βροχοπτώσεων ενώ στο Φράγμα του Αποσελέμη στην Κρήτη χάθηκαν 600 στρέμματα.
Στην περίπτωση της Αθήνας όπου ζει ο μισός πληθυσμός της χώρας τα πράγματα είναι δύσκολα.
Η ετήσια κατανάλωση είναι 400 εκατ. κυβικά κατ έτος την ώρα που ο βασικός πάροχος νερού ο Μόρνος χάνει κάθε χρόνο μεγάλε ποσότητες. Το 2022 τα αποθέματα ήταν 1,1 δισεκατομμύρια κυβικά, το 2023, 950 εκατομμύρια και το 2024 , 700 εκατ. κυβικά. Αυτό σημαίνει οτι τα αποθέματα αν δεν βρέξει αρκούν για 3 χρόνια
Η ΕΥΔΑΠ άμεσα θα χρησιμοποιήσει τις εφεδρείες της που είναι η Μαυροσουβάλα και οι πηγές του Βοιωτικού Κηφισού ενώ προκρίνεται και η λύση επαναχρησιμοποίησης νερού μετά από καθαρισμό των λυμάτων, το οποίο θα διατίθεται αποκλειστικά για άρδευση.
Ρεπορτάζ: Κατερίνα Χριστοφιλίδου, Φανή Καλαθάκη/ ertnews.gr