Θα χρειαστεί χρόνος για να επουλωθούν οι πληγές και να αποκατασταθούν οι ζημιές που προκάλεσαν την Κυριακή οι οπαδοί του πρώην προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο (2019-2022) μετά την ήττα του στις προεδρικές εκλογές, την οποία προφανώς δεν αναγνωρίζουν. Στην πρωτεύουσα Μπραζίλια, η οποία σχεδιάστηκε τη δεκαετία του ’50 από τον εμβληματικό αρχιτέκτονα Όσκαρ Νιμάγιερ και σήμερα αποτελεί μνημείο της Παγκόσμιας Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της UNESCO, οι ζημιές είναι εμφανείς. Μερικές από αυτές κρίνονται ανεπανόρθωτες.
Οι δημοκρατικοί θεσμοί αμύνονται
Το ότι δεν έχει υποστεί ανεπανόρθωτες ζημιές η βραζιλιανική Δημοκρατία, οφείλεται στην αποφασιστική αντίδραση των θεσμικών οργάνων της. Ενόσω ακόμη διαρκούσε η εξέγερση στην κεντρική Πλατεία των Τριών Δυνάμεων ο νέος πρόεδρος Λούλα ντα Σίλβα εξέδωσε προεδρικό διάταγμα, το οποίο ισχύει μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου και ορίζει ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση μπορεί – κατ’ εξαίρεση και για ορισμένο χρονικό διάστημα – να περιορίζει την αυτονομία τοπικών κυβερνήσεων, εφόσον ελλοχεύουν κίνδυνοι για τη λειτουργία της δικαιοσύνης, για παράδειγμα λόγω ταραχών. Τόσο η Βουλή των Αντιπροσώπων, όσο και η Γερουσία έχουν επικυρώσει το διάταγμα.
Επιπλέον την Κυριακή ο ομοσπονδιακός δικαστής Αλεξάντρ ντε Μοράες αποφάσισε την παύση του κυβερνήτη της Μπραζίλια, Ιμπανέις Ρότσα, ο οποίος έφερε την ευθύνη για τη δημόσια τάξη. Αιτιολογώντας την απόφασή του, ο δικαστής επισημαίνει ότι επεισόδια τόσο μεγάλης κλίμακας δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν χωρίς «τη συναίνεση ή ακόμη και την ενεργό στήριξη των δυνάμεων ασφαλείας και των μυστικών υπηρεσιών». Αυτόπτες μάρτυρες αναφέρουν ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα η αστυνομία δεν προέβαλε σχεδόν καμία αντίσταση στους ταραχοποιούς.
Σε κοινή διακήρυξή τους οι επικεφαλής των θεσμικών οργάνων καταδικάζουν τα επεισόδια ως ενέργειες «τρομοκρατικές, εκγληματικές και ανατρεπτικές». Αυτό είναι σημαντικό, αν αναλογιστούμε ότι ο ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Άρτουρ Λίρα, θεωρείται φίλα προσκείμενος στον Μπολσονάρο. Αλλά όπως σημειώνει ο Βραζιλιάνος δημοσιογράφος Τόμας Τρόμαν στο αμερικανικό περιοδικό America’s Quarterly, «κανείς δεν τόλμησε να υπερασπίσει τον Μπολσονάρο… »
Η μεγάλη ευκαιρία του Λούλα;
Ο Μπολσονάρο έχασε τις προεδρικές εκλογές με ελάχιστη διαφορά. Εκτιμάται πάντως ότι κάποιοι από εκείνους που του εμπιστεύθηκαν την ψήφο τους δεν ήθελαν τόσο να υπερψηφίσουν τον Μπολσονάρο, αλλά μάλλον να καταψηφίσουν τον Λούλα, τον οποίο πολλοί στη Βραζιλία αντιμετωπίζουν με κριτική διάθεση μετά την (υποτιθέμενη ή πραγματική) εμπλοκή του σε μία σειρά σκανδάλων διαφθοράς.
Για τη συγκεκριμένη ομάδα ψηφοφόρων ο Λούλα θεωρείται απλώς «ακατάλληλος υποψήφιος». Ωστόσο ο Τόμας Τρόμαν πιστεύει ότι, μετά τα τραγικά γεγονότα της Κυριακής, ο νέος πρόεδρος θα μπορούσε να συσπειρώσει μία ευρύτερη πλειοψηφία, που φτάνει μέχρι τον πυρήνα του συντηρητικού «στρατοπέδου» και διαχωρίζει τη θέση της από τους «απατεώνες» της πολιτικής. «Ο Λούλα έχει μία μοναδική ευκαιρία να διεμβολίσει τη ριζοσπαστική αντιπολίτευση και να εξασφαλίσει για την παράταξή του ακριβώς εκείνη την πολιτική νομιμοποίηση, που αρνούνται να του αναγνωρίσουν οι μπολσοναριστές», τονίζει ο Βραζιλιάνος δημοσιογράφος.
Ο ευαίσθητος ρόλος των δυνάμεων ασφαλείας
Την επόμενη μέρα των επεισοδίων και μετά από δικαστική εντολή, οι αρχές διέλυσαν ολόκληρους καταυλισμούς υποστηρικτών του Μπολσονάρο. Στον καταυλισμό της πρωτεύουσας Μπραζίλια συνελήφθησαν περισσότεροι από 1.000 «μπολσοναριστές», που αντιμετωπίζουν πλέον κατηγορίες για ποικίλα αδικήματα. Ο δικαστής Μοράες ανακοίνωσε, μέσω Twitter, ότι θα γίνει έρευνα προκειμένου να εντοπιστούν και οι ηθικοί αυτουργοί των επεισοδίων, καθώς και οι χρηματοδότες τους. Σύμφωνα με την εφημερίδα Fohla de S.Paulo το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει ήδη λάβει περισσότερες από 30.000 υποδείξεις και πληροφορίες για πιθανή εμπλοκή και άλλων προσώπων.
Παράλληλα, η αρμόδια εισαγγελία ξεκίνησε έρευνα στις ίδιες τις δυνάμεις ασφαλείας. Τόσο στον στρατό, όσο και στη βραζιλιανική αστυνομία εκτιμάται ότι δραστηριοποιούνται πολλοί οπαδοί του πρώην προέδρου Μπολσονάρο. Από την άλλη πλευρά, προειδοποιεί ο αρχισυντάκτης του America’s Quarterly Μπράιαν Γουίντερ, για τον Λούλα η τήρηση ευαίσθητων ισορροπιών είναι εξίσου απαραίτητη με την προάσπιση των δημοκρατικών θεσμών. «Μία κάθαρση θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τη βραζιλιανική Δημοκρατία, ιδιαίτερα αν αποκαλυφθεί ότι οι ταραχοποιοί διαθέτουν πρόθυμους συνεργούς στις δυνάμεις ασφαλείας», επισημαίνει ο Γουίντερ.