O «Αττίλας 2» ολοκληρώνει το έγκλημά του – Η 14η Αυγούστου 1974, σηματοδοτεί την ολοκλήρωση του εγκλήματος σε βάρος της Κύπρου και του Ελληνισμού
Ξημέρωμα της 14ης Αυγούστου 1974. 26 ημέρες μετά την πρώτη φάση της εισβολής, οι Αττίλες βάζουν μπροστά το σχέδιο με το οποίο σκόπευαν να ολοκληρώσουν το αποτρόπαιο έγκλημα τους στο νησί. Και τα κατάφεραν μέσα σε δυόμισι μόλις μέρες.
Διαπραγματεύσεις – φιάσκο
Η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής στο νησί άρχισε μία ώρα μετά την αποτυχημένη κατάληξη της δεύτερης Διάσκεψης στην Γενεύη, οι εργασίες της οποίας είχαν αρχίσει στις 10 Αυγούστου.
Ο Ντενκτάς είχε προτείνει τότε στον Κληρίδη τη συγκρότηση μιας ομοσπονδίας αποτελούμενης από δύο κρατίδια. Η τουρκική πλευρά, δια του τότε υπουργού Εξωτερικών Τουράν Γκιουνές, είχε προτείνει τη συγκρότηση δύο αυτόνομων περιοχών (καντόνια). Και στις δύο περιπτώσεις οι Τουρκοκύπριοι θα έλεγχαν το 34% του νησιού.
Τις προτάσεις απέρριψε η ελληνοκυπριακή πλευρά για δύο λόγους. Αφενός θεωρούσε πως επρόκειτο για μη βιώσιμη και λειτουργική λύση και αφετέρου πως κάτι τέτοιο θα αποτελούσε επισφράγισμα των τετελεσμένων που δημιούργησε η εισβολή. Αντιπροτείνει θεσμική συμφωνία για τη συνύπαρξη των δύο κοινοτήτων, οι οποίες θα ασκούν κάποιες εξουσίες στις δικές τους ζώνες.
Ο Γκιουνές επικοινωνεί με τον Πρωθυπουργό Ετζεβίτ ενημερώνοντας τον ότι «η Αϊσέ μπορεί να… ξαναπάει διακοπές».
Τύμπανα πολέμου
Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Τούρκοι είχαν καταβάλει το 8% του νησιού. Στο μεσοδιάστημα ενισχύουν με στρατιώτες και μέσα την επιθετική ισχύ τους. Στις 4.35 τουρκικές δυνάμεις εξαπολύουν ταυτόχρονη επίθεση σε πολλά μέτωπα.
Κινούνται προς την ανατολή και καταλαμβάνουν αμέσως την Μεσαορία. Κινούνται δυτικά και παρά την αντίσταση του 11ου Τακτικού Συγκροτήματος καταφέρνουν να καταλάβουν την Μόρφου.
Προχωρούν προς την Λάρνακα και φτάνουν μέχρι τους Τρούλλους. Κινούνται προς την Αμμόχωστο, την οποία είχαν ήδη εγκαταλείψει οι κάτοικοι της. Σταματούν λίγο έξω από την πόλη, για να επιστρέψουν σ’ αυτήν και να την καταβάλουν στις 17 Αυγούστου.
Στην Λευκωσία η Εθνική Φρουρά αντιστέκεται «σώζοντας» τον Άγιο Παύλο.
Σχεδόν τρεις μέρες κράτησαν οι μάχες γύρω από το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Τουρκικές δυνάμεις περικυκλώνουν το στρατόπεδο και περίπου 300 στρατιώτες δίνουν μάχες σώμα με σώμα.
Το αποτέλεσμα…
Μετά από εκείνον το μαύρο Αύγουστο, η Τουρκία θέτει παρανόμως υπό τον έλεγχο της σχεδόν το 37% των εδαφών του νησιού. Δεκάδες χιλιάδες Ελληνοκύπριοι γνώρισαν την προσφυγιά. Εκατοντάδες νεκροί και αγνοούμενοι. Τραυματίες πολέμου. Πληγές που δεν κλείνουν με το πέρασμα των χρόνων.
Στα παλαιότερα των υποδημάτων τους
Το 1983, ο Ντενκτάς ανακήρυξε την «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου» (ψευδοκράτος) δημιουργώντας νέες περιπλοκές και η Αμμόχωστος βγήκε από το κάδρο της επιστροφής της, στους νόμιμους κατοίκους της. Το 1984, η κυπριακή κυβέρνηση προσέφυγε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το ο οποίο υιοθέτησε το ψήφισμα 550, το οποίο έχει ρητή αναφορά στην Αμμόχωστο. Στο άρθρο 5 αναφέρει πως το Συμβούλιο Ασφαλείας «θεωρεί τις απόπειρες για εποικισμό οποιουδήποτε τμήματος των Bαρωσίων από άτομα άλλα από τους κατοίκους τους ως απαράδεκτες και ζητά τη μεταβίβαση της περιοχής αυτής στη διοίκηση των Hνωμένων Eθνών». Ακολούθησε το 1992 το ψήφισμα 789 που ζητά την μεταβίβαση της Αμμοχώστου στον ΟΗΕ. Την ίδια χρονιά στο πλαίσιο των προσπαθειών για λύση του Κυπριακού κατατίθεται η «Δέσμη Ιδεών» του τότε ΓΓ του ΟΗΕ Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι. Η δέσμη περιελάμβανε και χάρτη στον οποίο προβλεπόταν η επιστροφή της Αμμοχώστου στους Ελληνοκύπριους. Ωστόσο μεσολάβησαν οι προεδρικές εκλογές του 1993 και ο Γλαύκος Κληρίδης προκειμένου να κερδίσει την στήριξη των κεντρώων δυνάμεων υποσχέθηκε «ενταφιασμό» των ιδεών Γκάλι, οι οποίες απορρίφθηκαν. ΤΟ 2004 το Σχέδιο Ανάν επίσης προέβλεπε επιστροφή των Βαρωσίων στους Ελληνοκύπριους, αλλά απορρίφθηκε από την Ελληνοκυπριακή Ελληνοκύπριους με ποσοστό 76%. Έκτοτε, σε όλους τους κύκλους διαπραγματεύσεων, η Αμμόχωστος αποτελούσε πάντοτε βασικό κεφάλαιο, με την τουρκική πλευρά να ζητάει όλο και περισσότερα ανταλλάγματα για την επιστροφή της.