Κάθε χρόνο, ο καθορισμός στόχων είναι το βασικό καθήκον της διοίκησης των ΟΤΑ, έτσι ώστε να προσδιορίσουν τις δράσεις, οι οποίες θα υλοποιήσουν τη στρατηγική τους. Στα πλαίσια αυτά εκδόθηκε και η σχετική εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών, βάσει της οποίας, οι ΟΤΑ πρέπει να προβούν στην στοχοθεσία για το 2024. Ακολούθως θα προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε τα κρίσιμα σημεία της διαδικασίας αυτής.
Άρθρο του Νίκου Νικολακόπουλου*
Οι στόχοι εκφράζουν την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων εντός ενός συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου.
Σκοπός τους, είναι να εστιάζουν την προσοχή του Οργανισμού στο τι ακριβώς πρέπει να επιτευχθεί και μέχρι πότε, με συνέπεια να είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο τρόπος και η ουσία καθορισμού αυτών. Αν η αποστολή του Οργανισμού δεν μεταφραστεί σε συγκεκριμένα μετρήσιμα αποτελέσματα και τα στελέχη των ΟΤΑ δεν δείξουν προσοχή στην επίτευξη τους και μάλιστα εντός συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου, τότε η ίδια η έννοια της αποστολής ακυρώνεται.
Ο προσδιορισμός των αποτελεσμάτων αυτών είναι από τα πιο κρίσιμα καθήκοντα της διαδικασίας της στοχοθεσίας και συνεπώς δύο είναι οι κρίσιμοι παράγοντες:
α) το συγκεκριμένο μέγεθος, και β) ο χρονικός προσδιορισμός επίτευξης.
Ο χρονικός ορίζοντας ενός στόχου μπορεί να είναι μακροπρόθεσμος ή βραχυπρόθεσμος.
Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι έχουν δύο βασικούς σκοπούς. Πρώτον, να προετοιμάζουν τον Οργανισμό για την πορεία εντός μιας χρονικά μεγάλης περιόδου -συνήθως πέντε ετών, δηλαδή όσο διαρκεί η αυτοδιοίκητη περίοδος. Ο δεύτερος και ίσως ο σπουδαιότερος, είναι ότι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι αναγκάζουν την διοίκηση να λαμβάνει αποφάσεις σήμερα μεν, αλλά με ευρύτερη προοπτική δε, εντάσσοντας τις δράσεις της σε ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο αγνοώντας τα βραχυπρόθεσμα κριτήρια και οφέλη.
Δυστυχώς, έχει παρατηρηθεί ότι, πολύ συχνά, τα κριτήρια σχεδιασμού είναι τέτοια ώστε να μη δίνεται μεγάλη σημασία στο μέλλον, γεγονός ιδιαίτερα αρνητικό καθώς στην περίπτωση αυτή οι αποφάσεις λαμβάνονται με τη λογική «ας πορευτούμε σήμερα με αυτή τη λογική και αύριο βλέπουμε…».
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι στερούνται χρησιμότητας. Το αντίθετο, αυτοί αποβλέπουν σε άμεσα αποτελέσματα, τόσο ποσοτικά, όσο και προφανώς χρονικά και αφορούν προκλήσεις και προβλήματα, τα οποία απαιτούν ταχύτητα αντιμετώπισης και άμεση επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων και προφανώς προσδιορίζονται από τη φύση του προβλήματος.
Οι στόχοι των ΟΤΑ, ως απόρροια της αποστολής των, πρέπει να προκαλούν και να «δεσμεύουν» όλο το ανθρώπινο δυναμικό ώστε να αποδίδει και ενίοτε να επιτυγχάνει επιδόσεις πέρα από τα συνηθισμένα όρια του. Αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα της Διοίκησης. Πως θα εμπνεύσει το προσωπικό να προσπαθήσει να «πιάσει» τους στόχους, χωρίς όμως να παραγνωρίζει ότι ο καθορισμός των στόχων πρέπει να είναι και ρεαλιστικός και συνακόλουθα εφικτός.
Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά είναι αναγκαία για μια επιτυχημένη πορεία. Η Διοίκηση πρέπει να αξιολογήσει ποια είναι η καλύτερη δυνατή απόδοση με βάση τόσο τις εξωτερικές συνθήκες όσο και τη διαχειριστική ικανότητα του Οργανισμού, αλλά και τους διαθέσιμους πόρους. Κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εύκολο και επιβάλλει την εξέταση πολλών παραμέτρων μέσα και έξω από τον Οργανισμό.
Για παράδειγμα, στην προηγούμενη αυτοδιοίκητη περίοδο δεν ήταν εφικτός ο προσδιορισμός στόχων ούτε προφανώς η επίτευξη τους, όταν οι ΟΤΑ λειτούργησαν στις ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας με το προσωπικό να απουσιάζει από την εργασία του, είτε να εργάζεται σε πρωτόγνωρες συνθήκες όπως για παράδειγμα η τηλεργασία, χωρίς μάλιστα να υπάρχει η παραμικρή εργασιακή κουλτούρα για αυτή.
Ετι περαιτέρω, στην χρόνια που μόλις παρήλθε με τη διεξαγωγή τριών διαδοχικών εκλογικών διαδικασιών και τον κυρίαρχο ρόλο που οι ΟΤΑ κλήθηκαν να διαδραματίσουν στην διεξαγωγή τους, είχε ως αποτέλεσμα οι στόχοι που είχαν τεθεί, να μπουν νομοτελειακά σε δεύτερη μοίρα, ενώ παράλληλα η πιθανότητα αλλαγής διοικήσεων – που προφανέστατα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο και στην ουσία της Διοίκησης – έθεσαν ακόμη μεγαλύτερες προκλήσεις στο επιχειρησιακό πεδίο.
Εν κατακλείδι, είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότι η στοχοθεσία πρέπει να τίθεται όχι μόνο για τον Οργανισμό ως σύνολο αλλά και σε όλα τα επίπεδα, για όλα τα τμήματα, και για όλες τις λειτουργίες του.
Μόνο τότε, όλες οι αποφάσεις κατευθύνονται από κάποιο στρατηγικό τρόπο σκέψης και δράσης. Όταν όλοι, από τον Δήμαρχο έως τον τελευταίο εργαζόμενο, έχουν την ευθύνη και είναι υπόλογοι για την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων, τότε μόνο μπορεί ο καθορισμός στόχων να έχει επιτυχές αποτέλεσμα
Νίκος Νικολακόπουλος
Γενικός Γραμματέας Δήμου Αιγάλεω
Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Γενικών Γραμματέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης “Κλεισθένης”