Η στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου έχει καταστρέψει σχεδόν ολοκληρωτικά τον παλαιστινιακό θύλακα, αφήνοντας περίπου 42 εκατομμύρια τόνους συντριμμιών στοιβαγμένα εκεί όπου πριν στέκονταν σπίτια, τζαμιά, σχολεία και καταστήματα.
Τον Απρίλιο, μια εκτίμηση του ΟΗΕ υπολόγισε ότι θα χρειαζόταν 14 χρόνια για την απομάκρυνση των ερειπίων, ενώ αξιωματούχος του διεθνούς οργανισμού που επιβλέπει την κατάσταση υπολόγισε ότι ο καθαρισμός θα κόστιζε τουλάχιστον 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η αντιμετώπιση της κρίσης των συντριμμιών είναι ιδιαίτερα δύσκολη επειδή εξαπλώνεται σε ολόκληρη σχεδόν τη Λωρίδα της Γάζας, με πολλές περιοχές έντονης καταστροφής. Ο όγκος των ερειπίων όχι μόνο είναι τεράστιος, αλλά συνεχίζει να συσσωρεύεται εντατικά. Σε όλη αυτήν την πολυπλοκότητα, θα πρέπει να συνυπολογιστεί η επικινδυνότητα από τις μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών που δεν έχουν εκραγεί, οι κίνδυνοι από τον αμίαντο και άλλους ρύπους, ειδικά σε προσφυγικούς καταυλισμούς, αλλά και ο μεγάλος αριθμός σορών που εξακολουθούν να βρίσκονται κάτω από τα ερείπια.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι μεγάλες ποσότητες σκόνης που απελευθερώνονται από κατεστραμμένα κτίρια διαχέουν επικίνδυνα σωματίδια που αιωρούνται στον αέρα ή εισχωρούν στα αποθέματα νερού, με τον κίνδυνο να προξενήσουν σοβαρά προβλήματα υγείας στους 2,3 εκατομμύρια κατοίκους του θύλακα.
Η ποσότητα των ερειπίων που έχουν προκληθεί από την τρέχουσα σύγκρουση είναι 14 φορές μεγαλύτερη από τα συντρίμμια που έχουν δημιουργηθεί από όλες τις άλλες συγκρούσεις στη Γάζα από το 2008 και μετά.
Οι κάποτε πολυσύχναστοι δρόμοι έχουν μετατραπεί σε ένα απόκοσμο τοπίο με σκονισμένους κρατήρες, κατεστραμμένα καλώδια και κατεδαφισμένα κτίρια. Η περιοχή που έχει πληγεί περισσότερο είναι η βόρεια Γάζα, σύμφωνα με στοιχεία της δορυφορικής υπηρεσίας του ΟΗΕ, UNOSAT, η οποία υπολογίζει ότι συνολικά έχουν υποστεί ζημιές περίπου 227.591 κατοικίες, αφήνοντας άστεγους το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Γάζας. Υπάρχουν πολλές οικογένειες που επιλέγουν να επιστρέψουν στον χώρο του σπιτιού τους και να ζήσουν ανάμεσα στα συντρίμμια. Καθαρίζουν τα μπάζα για να ζήσουν, στήνουν σκηνές και μαγειρεύουν και κοιμούνται ανάμεσα στα συντρίμμια.
Εισπνοή επικίνδυνων σωματιδίων
Η εισπνοή μικροσωματιδίων μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβλαβής, ιδίως όταν η σκόνη που δημιουργείται κατά τους βομβαρδισμούς κτιρίων και υποδομών έχει μολυνθεί από τα βαρέα μέταλλα των πυρομαχικών, αμίαντο και άλλα επικίνδυνα υλικά.
Λόγω της ελαφριάς και σωματιδιακής φύσης της, η σκόνη απλώνεται εύκολα. Ο άνεμος και η βροχή μπορεί να μεταφέρουν τους ρύπους σε υπόγεια και παράκτια ύδατα, προκαλώντας πιθανώς την εξάπλωση των επιπτώσεων πέρα από το σημείο της αρχικής ζημιάς ή στις τοποθεσίες όπου έχουν αποτεθεί τα μπάζα.
Επίσης, πολλές περιοχές με πλημμυρισμένα λύματα κάτω από τα ερείπια δημιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον για τη συγκέντρωση εντόμων, όπως τα κουνούπια, τα οποία διευκολύνουν τη μετάδοση ασθενειών, ενώ δεν είναι αμελητέος ο κίνδυνος από την μακροπρόθεσμη επίδραση των λυμάτων στα υπόγεια ύδατα.
Η πρόκληση του καθαρισμού
Η κλίμακα των συντριμμιών θέτει μεγάλες προκλήσεις σε κάθε προσπάθεια καθαρισμού. Χωρίς να διαφαίνεται τέλος στη σύγκρουση, ο όγκος αυξάνεται κάθε στιγμή που περνά. Αν κάποια στιγμή τερματιστούν οι εχθροπραξίες, ο καθαρισμός τόσων συντριμμιών θα απαιτήσει καύσιμα, βαρύ εξοπλισμό και προσωπικό, όμως όλα αυτά ελέγχονται αυστηρά από το Ισραήλ.
Η Γάζα δεν διαθέτει χώρο για να αποθηκεύσει όλα αυτά τα μπάζα που έχουν δημιουργηθεί. Συντρίμμια από προηγούμενες συγκρούσεις βρίσκονται τώρα σε χώρους υγειονομικής ταφής σε μια ισραηλινή στρατιωτική ζώνη και ένα μέρος τους έχει χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή υποδομών, όπως λιμάνια. Τα Ηνωμένα Έθνη ελπίζουν ότι και αυτή τη φορά θα καταφέρουν να ανακυκλώσουν πολλά από τα ερείπια με τη χρησιμοποίησή τους στην ανοικοδόμηση οδικών δικτύων και άλλων έργων υποδομών.
Πηγές: Reuters, UNOSAT, Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΟΗΕ