Γράφει η Αργυρώ Χατζηπαναγιώτου, Εκπαιδευτικός – Μ.Α. Λογοτεχνίας (Μεθοδολογία και Έρευνα)
ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΓΙΑΝΝΗΣ
Κεντρικός ήρωας στο μυθιστόρημα Οι Άθλιοι του Β. Ουγκώ είναι ο Γιάννης Αγιάννης. Οι περιπέτειες του Αγιάννη αρχίζουν στην Τουλόν της Γαλλίας το 1815. Ο ήρωας του έργου φυλακίζεται, διότι για να χορτάσει την πείνα του, κλέβει ένα καρβέλι ψωμί.
1815: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Το 1815 έτος κατά το οποίο ξεκινούν οι περιπέτειες του Γιάννη Αγιάννη και ο εγκλεισμός του στα κάτεργα, η Γαλλία αλλά και η Ευρώπη γενικότερα βρίσκονται σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας τους.
Ο Ναπολέων Βοναπάρτης τον Φεβρουάριο του 1815 δραπετεύει από την νήσο Έλβα, τόπο της εξορίας του και προσπαθεί να κερδίσει το χαμένο έδαφος της εξουσίας. Όμως, οι Ευρωπαίοι Σύμμαχοι τον Ιούλιο του ιδίου έτους τον νικούν στην Μάχη του Βατερλώ. Τον Σεπτέμβριο οι ενωμένες δυνάμεις της Αυστρίας, Πρωσίας, και Ρωσίας ιδρύουν την Ιερά Συμμαχία με σκοπό να διατηρήσουν το Status quo. Ο Ναπολέων Βοναπάρτης τον Οκτώβριο του 1815 εξορίζεται στο νησί της Αγίας Ελένης στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑΝΝΗ ΑΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ ΜΥΡΙΗΛ
Ο Γιάννης Αγιάννης αποφυλακίζεται μετά από χρόνια όταν πια είναι 46 ετών. Με ένα κίτρινο αποφυλακιστήριο στο χέρι, που τον σημαδεύει, προσπαθεί να βρει κατάλυμα στα διάφορα πανδοχεία της περιοχής, όπου όμως δεν γίνεται δεκτός λόγω της ιδιότητας του ως πρώην κατάδικος. Μόνο ο Επίσκοπος Μυριήλ δέχεται να τον φιλοξενήσει στο σπίτι του.
Ο Αγιάννης, μετά την αποφυλάκισή του από τα κάτεργα, προσπαθεί να σταθεί στα πόδια του, αλλά κανένας δεν θέλει στη δούλεψή του έναν πρώην κατάδικο. Ο δρόμος του τον φέρνει στο σπίτι του Επισκόπου Θεοδώρητου(Μυριήλ). Εκεί βρίσκει αγάπη, θαλπωρή και ζεστό φαγητό.
Όταν φεύγει, όμως, κλέβει από το φιλόξενο σπίτι του Επισκόπου τα ασημικά. Στο δρόμο τον πιάνουν οι αστυνομικοί, βρίσκουν τα κλοπιμαία και αναγνωρίζουν ότι ανήκουν στον επίσκοπο. Όταν, όμως, πηγαίνουν στο σπίτι του μαζί με τον Γιάννη Αγιάννη ακούν έκπληκτοι τον ιερέα να τους λέει ότι εκείνος ο ίδιος του τα είχε δώσει, και ότι ο Αγιάννης είχε ξεχάσει να πάρει μαζί του και τα δύο καντηλέρια που του είχε χαρίσει.
Η συνάντηση του Γιάννη Αγιάννη με τον Επίσκοπο Θεοδώρητο είναι καταλυτική. Του αλλάζει τη ζωή και τον κάνει άλλον άνθρωπο. Τα ασημένια καντηλέρια που του χαρίζει φωτίζουν τον δρόμο του και την ψυχή του. Ο Ουγκώ περιγράφει το γεγονός, ως εξής:
«Ο Δεσπότης πήγε κοντά στο τζάκι, πήρε τα καντηλέρια και τάφερε του Γιάννη Αγιάννη. (…) Ο Γιάννης Αγιάννης έτρεμε σύγκορμος Πήρε τα δυο ασημένια καντηλέρια μηχανικά, μ’ ένα ύφος αφηρημένο.
-Τώρα, είπε ο Δεσπότης, πήγαινε στο καλό παιδί μου. (…) Ύστερα, γυρνώντας προς τους χωροφύλακες, είπε:
-Εσείς, Κύριοι, μπορείτε να πηγαίνετε όποτε θέλετε!
Ο Γιάννης Αγιάννης φαινόταν έτοιμος να πέσει χάμω, από στιγμή σε στιγμή.
Ο Δεσπότης ήρθε κοντά του και τούπε σιγά-σιγά.
-Μην ξεχάσεις ποτέ σου, παιδί μου, ότι έχω το λόγο σου, πως ό,τι λεφτά πάρεις απ’ όλα τα’ ασημικά θα τα χρησιμοποιήσεις για να γίνεις καλός άνθρωπος!
Ο Γιάννης Αγιάννης καθώς θυμόταν πως δεν είχε υποσχεθεί τίποτα σε κανέναν, έμενε άφωνος. Ο Δεσπότης πάλι, καθώς είπε εκείνη την τελευταία φράση, τόνισε μια-μια τις λέξεις. Στο τέλος, πρόσθεσε μ’ επισημότητα:
-Γιάννη Αγιάννη, παιδί μου, από δω και πέρα, θα γίνεις άλλος άνθρωπος. Μονάχα καλό θα κάνεις στη ζωή σου. Ποτέ, τίποτα κακό. Η ψυχή σου είναι δική μου, σου την πήρα, της βγάζω λοιπόν όλες τις κακές σκέψεις, όλες τις ασκήμιες και την παραδίνω στο Θεό!» (Βίκτωρ Ουγκώ)
ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΙΑΒΕΡΗΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟΝ ΕΥΓΕΝΙΟ ΦΡΑΝΣΟΥΑ ΒΙΝΤΟΚ
Μετά από 6 χρόνια ο Γιάννης Αγιάννης, πράγματι, έχει αλλάξει στάση ζωής. Έχει γίνει ένας τίμιος, πλούσιος εργοστασιάρχης και Δήμαρχος της πόλης που κατοικεί. Είναι πλέον ο Κύριος Μαγδαληνής που σε τίποτα δεν θυμίζει τον κατάδικο του παρελθόντος, αφού μάλιστα έχει καταστρέψει το κίτρινο αποφυλακιστήριο, γιατί ο άτεγκτος αστυνομικός επιθεωρητής Ιαβέρης εξακολουθεί να τον καταδιώκει μανιωδώς.
Λέγεται ότι ο Βίκτωρ Ουγκώ εμπνεύστηκε τους δύο ήρωες: Γιάννη Αγιάννη και Ιαβέρη από ένα πρόσωπο υπαρκτό, αυτό του Γάλλου Ευγένιου Φρανσουά Βιντόκ(1775-1857). Ο Βιντόκ υπήρξε αρχικά εγκληματική προσωπικότητα αλλά αργότερα έγινε ένας επιφανής αστυνομικός και εγκληματολόγος. Στο έργο Οι Άθλιοι: οι δύο αυτές διαφορετικές ιδιότητες του Βιντόκ αποδόθηκαν στα πρόσωπα των Γιάννη Αγιάννη και Ιαβέρη.
Ο Ευγένιος Βιντόκ όταν εγκατέλειψε την εγκληματική του δραστηριότητα έγινε ο ιδρυτής και ο πρώτος διευθυντής της Sûreté Nationale (Εθνική Ασφάλεια) της Γαλλίας για την ανίχνευση του εγκλήματος. Θεωρείται, ο πρώτος ιδιωτικός αστυνομικός ερευνητής καθώς επίσης και ο πατέρας της σύγχρονης εγκληματολογίας στη Γαλλία.
Αργυρώ Χατζηπαναγιώτου
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μπερστίν, Σερζ-Μιλζά Πιέρ, Ιστορία της Ευρώπης, Τόμος Β’, Εκδ. Αλεξάνδρεια
Ουγκώ, Βίκτωρ, Οι Άθλιοι, μτφρ.: Αθηνά Καλογεροπούλου, Εκδ. Κ. Κακουλίδη
Cardini, Fernando, «Eugéne François Vidocq,”De criminal a investigador criminal”», άρθρο στο Criminal Investigation Newsletter, No 1, 2004
Δείτε επίσης: Οι Άθλιοι: Ο μικρός Γαβριάς και ο πίνακας του Ντελακρουά
